FIAT 600 – Istorija modela

Fiat 600 je nastao sredinom pedesetih godina prošlog vijeka kao dobro razrađen plan FIAT -a da uhvati prvi voz napretka i boljeg života radničke klase poslije rata. Jeftin, dovoljno prostran i upotrebljiv, postao je popularan širom planete.

Ideja je bila jednostavna. Trebalo je konstruisati automobil koji će moći da kupe upravo radnici koji su ga napravili na proizvodnoj liniji. Ovu ideju je još 1951. godine uprava Fijata iznijela genijalnom Danteu Đakozi. Rečeno učinjeno. Kao svaki genije, Đakoza je konstrukciju novog automobila niže srednje klase nacrtao usput, rukom na parčetu papira.

Nakon razrade ideje, predstavio ju je upravi. Oni su, naravno, odmah počeli da razmišljaju tržišno i počele su varijacije koncepta u zavisnosti od moguće mehanike koja će biti upotrebljena. Na svu sreću, na kraju je prihvaćena osnovna Đakozina ideja. Automobil dužine 3,2 metra imaće samonoseću karoseriju i motor smješten iza zadnje osovine. Prednje točkove vode trougaona ramena oslonjena na poprečnu lisnatu oprugu koja ujedno služi i kao stabilizator, dok zadnja osovina ima uzdužna ramena, spiralne opruge i uljne amortizere.

Đakoza je još morao da konstruiše motor koji je dovoljno kompaktan da bude smješten u rep malog automobila. Na radnom stolu je bilo nekoliko različitih ideja, a na kraju je odabran redni četvorocilindraš zapremine 633 ccm snage 22 KS.

Imao je viseće ventile smještene u glavi i bregastu osovinu u bloku motora (OHV). Ovaj motor je začetnik porodice agregata koji su korišćeni u brojnim Fijatovim modelima sve do 2010. godine, kada je ugašena prizvodnja “seićenta”. Sa ovim modelom u istoriju je otišla i poslednja varijanta ovog motora. U pitanju je čuveni motor od 903 ccm (poznat nam iz “juga 45″) koji je za “seićento” pravio niko drugi do naš DMB!

Premijera “fijata 600″ dogodila se na Salonu automobila u Ženevi 1955. godine. Tada je predstavljena osnovna verzija, limuzina sa dvoje vrata i četiri sjedišta. Tačno godinu dana kasnije predstavljene su još dvije verzije: limuzina sa velikim platnenim krovom i “multipla”. Limuzina je uz motor od 22 KS imala maksimalnu brzinu od 95 km/h, a za ubrzanje iz mirovanja do 80 km/h bilo je potrebno 27 sekundi.

“Multipla” je jedan od bisera Fijatove istorije i pravi dokaz genijalnosti Dantea Đakoze. On je na mehaničkoj platformi “fijata 600″ uspio da napravi prvi MPV automobil na svijetu. Ne samo da je osmislio kompletno novi koncept automobila, već je na minimalnom prostoru uspio da smjesti čak šest odraslih putnika! To je postigao tako što je vozača i suvozača smjestio ispred prednje osovine.

Ovakva postavka omogućila je da se iza prednjeg reda sjediša oslobodi ogroman prostor. Fabrika je priozvodila tri varijante “multiple”. Ona sa šest odvojenih sjedišta imala je brilijantno razrađen mehanizam obaranja sjedišta. Kada se sjedišta u zadnjem dijelu obore, za sobom ostavljaju potpuno ravnu površinu.

Đakoza je predvidio da se ona koristi kao udoban krevet za vrijeme piknika, ali su ga u praksi ljudi koristili za prevoz velike količine tereta. Druga varijanta je bila četvorosjed sa klasičnom klupom za putnike, a treća je bila taksi verzija sa prostorom za prtljag na mjestu suvozača.

Tokom proizvodnje, Fijat je neprestano uvodio sitne promjene i poboljšanja u svoj hit model. U prvih nekoliko godina uveden je tapacirung na vratima, izmijenjen je način otvaranja prozora, nekoliko puta je promijenjena kontakt brava. 1959. blok motora je doživeo promjene, a zamijenjen je i karburator, pa je deklarisana maksimalna brzina porasla na 100 km/h. Najveća izmjena, takoreći fejslift dogodio se 1960. godine. Tada je auto preimenovan u “fiat 600 D”.

Dobio je izgled koji se zadržao praktično do kraja proizvodnje, u Zastavi 1985. godine i takvog ga većina nas i pamti. Pored izgleda, najveća novina je motor od 750 ccm sa 26 KS koji je donio osetno bolje performanse. Napominjemo da je “Fiat 600 D” imao kontra vrata sve do 1964. godine, kada ih je Italija zakonom zabranila. Ovaj zakon je “došao glave” modelu “multipla”, jer njen koncept nikako nije mogao da postoji bez kontra prednjih vrata. Restilizacija u verziju D došla je 1965. godine

Njena prozivodnja na veliku žalost kupaca prestaje 1965. godine. Fijat je u fabrici Mirafijori model “Fiat 600” proizvodio sve do 1969. godine. U matičnoj fabrici ukupno je proizvedeno oko dva i po miliona “seićenta”. Na sreću, ukupan broj proizvedenih automobila nije se zaustavio samo na ovoj cifri. Fijat je osjetio nevjerovatnu priliku da proizvodnju popularnog “600” razgrana po Evropi.

Prva fabrika koja je objeručke prihvatila “fiat 600″ bila je Crvena Zastava iz Kragujevca. Proizvodnja našeg “fiće” počela je već 18. oktobra 1955. godine, sedam mjeseci nakon svjetske premijere automobila. Godinu dana kasnije i Njemci prihvataju proizvodnju ovog “fijata” u fabrici NSU/FIAT Jagst. Godine 1959. mali “fijat” prelazi Atlantik i dolazi u Argentinu gdje počinje njegova proizvodnja.

“Seićento” potom osvaja i Čile, Urugvaj i Kolumbiju, gdje se dugo vremena proizvodio i prodavao. Poslednji koji su osvojili proizvodnju “fijata 600″ bili su Španci, koji su 1969. godine praktično naslijedili komplet alate i mašine iz fabrike Mirafijori u Italiji. Moramo da primijetimo da su Španci bili najkreativniji u preradama. Sve ostale fabrike su se držale fabričkih specifikacija i vršile su korekcije paralelno sa Italijanima.

Španci su nedugo po osvajanju proizvodnje eksperimentisali sa produženim međuosovinskim rastojanjem i predstavili su neobičnu verziju limuzine sa četvoro vrata, jedinu takve vrste na svijetu. Poslednji proizvedeni primjerak “fijata 600″ sišao je sa proizvodnih traka 18. novembra 1985. u Kragujevcu, čime je završena jedna značajna era svjetskog automobilizma. Era u kojem je radička klasa motorizovana i tako doživjela novu dimenziju slobode u životu.

A “fiat 600″ ostaće vječito zapisan u istoriji kao prvi auto koji je uspio da osvoji većinu svjetskih tržišta, bilo samo kroz prodaju, bilo kao domaći automobil iz domaće fabrike. Od jednog tako malog i beskrajno simpatičnog automobila – mnogo je!

A da je bio simpatičan i praktičan svjedoče i brojni karoseristi koji su tokom pedesetih i šezdesetih godina koristili mehaničku platforu da stvore beskrajne verzije. Tako je Gija pravila vrlo popularne kabriolete “džoli” koji su se koristili za zabavu na plaži, ali i u vrlo skupim letovalištima za prevoz gostiju.

Moreti je predstavio čitav niz sportskih kupea. Sa Moretijem su se u ljepoti svojih posebnih verzija takmičile karosernice poput Vinjalea i Zagata. Sačuvani primjerci ovih modela danas dostižu basnoslovne cifre.

Kao posebnu varijantu “fijata 600″ treba navesti i teretni “T” model. Naime, fabrika je uvidjela da brojni vozači “zloupotrebljavaju” veliki prostor u kabini putničke “multiple” i u nju tovare kabasti teret. Brzo je reagovala i na bazi poznate mehanike predstavila je teretni kombi “Fiat 600 T” koji je imao kockaste linije i još upotrebljiviji teretni prostor.

Potencijal mehaničke konstrukcije sa nezavisnim oslanjanjem sva četiri točka i relativno čvrstom karoserijom prvi je primijetio čuveni tjuner Karl Abart. Već 1956. godine predstavio je svoj prvi prerađeni model “fiat 750 abart berlina”. On je male “fijate” prepravljao tako da budu potpuno legalni za svakodnevnu vožnju. Čuvene trkačke varijante su nastajale iz ovih “civilnih” varijanti. Uz donekle prerađeno ogibljenje i kočnice, najveća promjena je motor čija je zapremina povećana na 750 ccm snage od 41 do čak 50 KS u zavisnosti od verzije. Potom je uslijedila verzija “fiat 850 abart”. Motor je “razbušen” i dobio je veći hod klipova. Abart je pravio verzije sa bregastom osovinom u bloku i čuveniju “TC” sa posebnom glavom motora koju je sam izlivao, a koja je imala dvije bregaste osovine. Postojale su verzije sa jednim, ili dva dvogrla karburatora, kao i sa mehaničkim ubrizgavanjem goriva, a snaga je išla čak do 93 KS.

Ultimativna “mašina” tog doba bila je “fijat 1000 abart”. Motor je dobio zapreminu od 982 ccm i prodavao se u nekoliko verzija, isto kao i “850”. Najjača verzija koja se koristila na trkama, ali i u putničkim varijantama razvijala je 112 KS pri skoro 9000 o/min. Pored standardne školjke koju je dobijao od fabrike, a potom dodatno ojačavao, Abart je veliku popularnost postigao i karoserijama koje je dizajnirao i pravio Zagato. Interesantno je da je delove za tjuniranje Abart prodavao zasebno. Tako ste mogli da kupite komplete za povećanje zapremine i snage koji su sadržali radilicu, ležajeve, klipove i klipnjače, kao i bregaste osovine, posebne glave i karburatore u zavisnosti od stepena poboljšanja.

Posebno su se nabavljali kompleti za poboljšanje ogibljenja i kočnica. Zbog toga je trenutno sačuvano mnogo više “mutanata” koji manje, ili više odudaraju od kompletne Abart specifikacije, nego što je kompletnih automobila. Originalni “abarti” neretko koštaju više nego neki modeli “ferarija” iz tog doba.

Genije iz prikrajka Dante Đakoza je genijalni konstruktor koji je za fijat konstruisao nebrojene modele. Većina tih automobila bili su posebni po nečemu, bilo da započinju novu klasu automobila, ili uvode potpuno novi mehanički koncept. Đakoza ima veliki trag u istoriji automobilizma.

Bez njegovih ideja na neke klase automobila i konstruktorska rešenja možda bi i dan danas čekali. Pored automobila, Đakoza je sam kreirao mehaničke komponente i motore. U portfoliju ovog umetnika nalaze se Fijatovi modeli poput “600”, “multipla”, “128” i “130”.

Cena “fijata 600″ prilikom promocije 1955. godine iznosila je 570 hiljada lira, što preračunato iznosi nešto manje od sedam hiljada eura. Ovo je bila cifra koju su tada mogli da priušte radnici na Fijatovoj pokretnoj traci, a očigledno i radnici širom svijeta. Fijat je automobil prodavao i na 24 rate beskamatno.

 

pmlautomobili.com